تفاوت های میلگرد و مفتول

درک تفاوت میلگرد و مفتول، می‌ تواند از به کار بردن نامناسب آن‌ها به‌ جای یکدیگر، جلوگیری کند. اگر در حال انجام پروژه‌ ای ساختمانی هستید؛ حتماً هم نام میلگرد و هم مفتول به گوشتان خورده است. از آنجایی‌ که در بسیاری از مواقع، هدف از به کار بردن هر دوی آن‌ها یکی است، درک تفاوت آنها گاهی دشوار می‌ شود. هر دوی این مصالح، فولادی هستند، اما ساختار، وزن، شیوه قرارگیری و دیگر ویژگی‌ های آن‌ها با یکدیگر متفاوت است.

سوال اساسی این است که در کدام پروژه، باید از کدام‌ یک از این مصالح استفاده کرد؟ استفاده از هرکدام از این دو متریال، بستگی به مواردی نظیر وزن و حجم پروژه دارد. مقاومت در برابر فشارهای برشی، خمشی و نیازی که یک پروژه به انعطاف‌ پذیری دارد، می‌ تواند استفاده از میلگرد یا مفتول را توجیه‌ پذیر کند. به‌ طور کلی، تفاوت میلگرد و مفتول در میزان تحمل این فشارها، مکانیسم درگیری آنها با بتن، هزینه و مراحل نصب، کاربری هرکدام از آنها را متفاوت کرده است.

در این مقاله از سایت مجموعه آهن فروش، ابتدا میلگرد را توضیح خواهیم داد، همچنین خصوصیات و انواع این ابزار ساخت‌ و ساز فولادی را شرح می‌ دهیم. سپس به سراغ مفتول رفته و موارد بررسی‌ شده برای میلگرد را برای این ابزار نیز توضیح می‌ دهیم. با توجه به آشنایی اولیه حاصل‌شده، در بخش نهایی مقاله تفاوت میلگرد و مفتول را از نظر عملی و ساختاری بیان خواهیم کرد. همچنین، روش تولید این دو را نیز با یکدیگر مقایسه می کنیم.

میلگرد چیست؟

به‌منظور درک تفاوت میلگرد و مفتول، باید ابتدا میلگرد را تعریف کنیم. میلگرد، یکی از انواع مصالح فولادی است که به‌ منظور تقویت مقاومت کششی در بتن به کار می‌ رود. این وسیله، معمولاً به‌ صورت شبکه‌ ای از میلگردهای به هم متصل یا جوش‌ خورده درون بتن کاشته می‌ شود. نام کامل میلگرد، میلگرد تقویت‌کننده است که به‌اختصار در بازار میلگرد نامیده می‌شود.

مقاومت کششی بتن را می‌توان به‌عنوان حداکثر کششی که این ماده می‌تواند، بر اثر عواملی مانند تغییر دما تحمل کند، تعریف کرد. پس از بیشتر شدن نیروی کششی از مقاومت کششی بتن، سازه بتنی دچار ترک و شکست می‌شود. علی‌ رغم اینکه بتن در برابر فشار بسیار مقاوم است اما در برابر کشش، ضعیف عمل می‌کند.

کاربرد میلگرد در درون بتن، باعث چسبیدن بتن به میلگرد می‌شود. آج‌های میلگرد، باعث می‌شوند که پیوند بهتری بین بتن و میلگرد، برقرار شود. ایجاد آج روی میلگرد از سال 1968 در اروپا و آمریکا پس‌ از آن در دیگر نقاط جهان به یک ضرورت، تبدیل شده است.

علت این عملکرد میلگرد در سازه بتنی این است که ضریب انبساط حرارتی این دو ماده بسیار نزدیک به یکدیگر است. به‌این‌ترتیب، هنگامی‌که بتن منبسط یا منقبض می‌ شود، فشار وارد شده به خود را به میلگرد منتقل کرده و در نتیجه از تغییر در ساختار و بافت خود جلوگیری می‌ کند.

انواع میلگرد

در قدم بعدی به‌ منظور درک تفاوت میلگرد و مفتول، باید سعی کنیم، انواع میلگرد را هم بشناسیم. در اینجا، انواع مختلف این متریال را به‌صورت خلاصه، مرور می‌ کنیم.

• میلگرد اروپایی

این میلگرد در آلیاژ فولاد خود، درصد منگنز بیشتری دارد. به همین دلیل، مقاومت خمشی آن بالاتر است و می‌توان در محل پروژه، عملیات خم‌کاری روی آن‌ها انجام داد. به علت مقاومت پایین‌تر این میلگرد در برابر رطوبت، استفاده از آن در مناطق مرطوب توصیه نمی‌شود.

• میلگرد گالوانیزه

این میلگرد تا 40 برابر میلگردهای معمولی در برابر خوردگی و رطوبت، مقاوم است. میلگرد گالوانیزه یک میلگرد کربنی معمولی است که روی آن پوششی از فلز روی اعمال شده است. در این فرآیند، میلگرد در یک وان از فلز روی مذاب با دمای حدود 460 درجه سانتی‌گراد، فرو رفته و اصطلاحاً گالوانیزه می‌شود. پوشش روی در برابر عوامل خورنده، پیش از فولاد فعال شده و جلوی خوردگی آن را می‌گیرد. میلگرد گالوانیزه تا حدود 70 سال در شرایط معمول، بدون نیاز به تعمیر و نگهداری عمر می‌کند.

 انواع میلگرد و تفاوت آن با مفتول

• میلگرد با روکش اپوکسی

در ابتدا لازم است بگوییم که فولاد، مقاومت چندانی در برابر خوردگی ندارد. به همین دلیل از پوشش‌های ضد زنگ با عنوان کلی اپوکسی، استفاده می‌شود که بتوان میلگرد را در مناطق مرطوب و در معرض نمک و دیگر آلاینده‌ها نیز به کار برد. قیمت میلگرد روکش اپوکسی در مقایسه با دیگر میلگردها، بالاتر است.

• میلگرد سیاه

نام دیگر این میلگرد، میلگرد کربن فولادی است. میلگرد سیاه، متداول‌ ترین نوع میلگرد است که در پروژه‌ های ساختمانی به کار می‌ رود. بااین‌ وجود، استفاده از این میلگرد در مناطقی که احتمال پوسیدگی و خوردگی بالاست، توصیه نمی‌ شود. به‌طورکلی میلگرد سیاه زودتر از دیگر میلگردها دچار خوردگی می‌ شود.

مفتول چیست؟

قدم بعدی برای پی بردن به تفاوت میلگرد و مفتول، شناخت مفتول است. همانند میلگرد، مفتول نیز از فولاد ساخته شده است. شبکه مفتول نیز پشتیبانی بالایی از سازه بتنی در برابر کشش به عمل می‌ آورد. شبکه مفتول بر روی دال بتنی یا روی شبکه میلگرد در ساختمان نصب می‌ شود. این شبکه، نام‌های مختلفی مانند مش سیم یا توری سیمی نیز دارد.

یکی از موارد تفاوت میلگرد و مفتول این است که شبکه مفتول به‌ جای آج از برآمدگی‌ هایی در شبکه خود برای اتصال بهتر با بتن، استفاده می‌ کند. استفاده از شبکه مفتول در ساختمان‌ های مسکونی و پروژه‌ های کوچک، بیشتر از میلگرد رایج است. این امر به دلیل نصب ساده و طراحی منظم شبکه مفتول است.

یکی دیگر از موارد تفاوت میلگرد و مفتول این است که مفتول، عمدتاً از فولاد کم‌کربن و فولاد ضدزنگ ساخته می‌شود.

گرچه وظیفه اصلی شبکه مفتول، مشابه میلگرد است، اما این شبکه کارایی‌ های دیگری نیز دارد. این شبکه در درجات بعدی وظیفه دارد که از نفوذ آب به لایه‌های زیرین خود جلوگیری کند. وظیفه بعدی آن هم این است که مانع از حرکت لایه‌ های بتنی زیرین خود شود.

تفاوت مفتول با میلگرد در چیست؟

پس از معرفی هر کدام از این دو متریال، نوبت به مقایسه آن‌ها می‌رسد. در این قسمت در هفت شاخص مختلف به بیان شباهت و تفاوت‌های میلگرد و مفتول می‌پردازیم.

• حفاظت از سازه بتنی

اولین مورد تفاوت میلگرد و مفتول، میزان حمایت آن‌ها از سازه بتنی است. میلگرد، باوجود محدودیتی که در اجرا دارد، قطعاً از شبکه مفتول قوی‌تر است. هرچه وزن سازه بیشتر شود، استفاده از انواع قوی‌تری از میلگرد در آن بیشتر توصیه می‌شود. در بسیاری از سازه‌ها نیز توصیه می‌شود که از هر دوی این مصالح، استفاده شود.

در کل، باید گفت که هیچ‌کدام از این دو متریال، نمی‌توانند به‌طور صد درصد از به وجود آمدن ترک در بتن، جلوگیری کنند. بااین‌حال، هردوی آن‌ها می‌توانند به متوقف کردن ترک‌ها کمک کنند.

• در نصب و محل استقرار

تفاوت میلگرد و مفتول در محل نصب نیز جالب‌توجه است. درحالی‌که شبکه مفتول در نقطه وسط دال‌های بتنی و با عمق تقریباً پنج سانتی‌متر قرار می‌گیرد؛ میلگرد در کف سازه یا در ستون‌ها با عمق‌های مشخص کاشته می‌شود.

• انعطاف پذیری

هم میلگرد و هم شبکه توری را می‌توان را به شکل عمودی درون سازه بتنی قرار داد. تفاوت میلگرد و مفتول در این زمینه این است که شبکه توری مفتول، می‌تواند به شکل سازه بتنی در بیاید. این در حالی است که میلگرد، این توانایی را ندارد؛ بنابراین می‌توان گفت که توری مش مفتولی از میلگرد، انعطاف‌پذیرتر است.

همچنین، اندازه هر سلول و ضخامت مفتول در یک شبکه مش مفتولی، بازه گسترده‌تری دارد. به‌طوری‌که کارشناسان به تجربه دریافته‌اند که هرچه اندازه سلول و ضخامت مفتول کمتر باشد، شبکه مش انعطاف‌پذیری بیشتری داشته و استحکام بهتری به ساختمان می‌دهد. در عوض، باید از تعداد بیشتری شبکه مفتول، استفاده کرد. این در حالی است که بازه ضخامتی و اندازه هر سلول در شبکه میلگرد با محدودیت روبه‌روست.

• کاربرد میلگرد و سیم مفتول

یکی از موارد تفاوت میلگرد و مفتول در مورد مصرف آن‌هاست. به‌طورکلی، درصورتی‌که ضخامت یا قطر دال بتنی کمتر از 30 سانتی‌متر باشد، بهتر است از توری مفتول استفاده شود. تفاوت دیگر این دو متریال در وزن آن‌هاست. در مواردی که سازه ازنظر تحمل وزن محدودیت دارد، بهتر است از توری مش مفتول استفاده شود.

به دلیل موارد مربوط به هزینه و نصب که در بخش بعدی بررسی خواهند شد می‌توان با انجام محاسبات دقیق درصورتی‌که نیاز ساختمان با مفتول برطرف می‌شود، به استفاده از این متریال اکتفا کرد.

• هزینه مواد و نصب

به‌طورکلی، هزینه توری مفتول نسبت به میلگرد به دلیل وزن سبک‌تر و فرآیند تولید ساده‌تر آن، پایین‌تر است. دیگر تفاوت میلگرد و مفتول در هزینه نصب و حمل‌ونقل است. نصب توری مفتول، ساده‌تر و سریع‌تر است و اجرای آن به نیروی انسانی کمتری نیاز دارد. همچنین، حمل‌ونقل آن ساده‌تر بوده و هزینه، فضا و نیروی کار کمتری می‌طلبد.

• مقاومت در برابر خم شدگی

تفاوت میلگرد و مفتول در مقاومت آن‌ها در برابر خم‌شدگی، بیشتر مشهود می‌شود. یک شبکه توری مفتول، پتانسیل بیشتری برای شکست در برابر نیروهای برشی دارد. به همین دلیل، باید آن‌ها را به‌گونه‌ای نصب کرد که تحت کمترین فشارهای برشی قرار بگیرند. در عوض میلگرد چه به‌تنهایی و چه به‌صورت شبکه، مقاومت بیشتری در برابر نیروهای برشی دارد و احتمال خم‌شدگی آن کمتر است.

• استحکام نقطه جوش

یکی دیگر از موارد تفاوت میلگرد و مفتول، استحکام نقطه جوش آن‌ها در شبکه یا مش است. نقطه جوش میلگردها به دلیل ضخامت بیشتر، محکم‌تر هستند. در واقع، احتمال پارگی شبکه مش میلگرد از نقطه جوش نسبت به شبکه مفتول، کمتر است.

سخن پایانی

هم میلگرد و هم مفتول، مصالحی هستند که به‌منظور افزایش مقاومت کششی بتن به کار می‌روند. ازآنجاکه بتن، مقاومت کششی پایینی دارد، به‌راحتی براثر تغییراتی دمایی دچار شکست شده و به‌ صورت طبیعی، ترک‌های بزرگی در آن ایجاد می‌شود.

جدا از بحث تفاوت میلگرد و مفتول، هر دوی آن‌ها از فولاد با گرید بالا تولید می‌شوند. همچنین، میلگرد را هم مانند شبکه توری مفتولی به‌ صورت شبکه‌ ای از میلگردها در سازه بتنی به کار می برند.

• اولین تفاوت میلگرد و مفتول در این است که شبکه مفتول، یک وظیفه جانبی هم بر عهده دارد و آن جلوگیری از نفوذ آب به داخل ترک‌های ایجاد شده در بتن است. همچنین، درحالی‌که برای پیوند میلگرد با بتن از طراحی آج بر روی میلگرد استفاده می‌ کنند، شبکه مفتول برای این منظور از شاخک‌ های بیرون آمده از شبکه بهره می‌ برد.
• دیگر مورد تفاوت میلگرد و مفتول در استحکام آنها است. همان‌طور که در این مقاله گفته شد، استحکام میلگرد و شبکه آن بالاتر است. به همین دلیل در سازه‌ های بتنی سنگین‌ تر از میلگرد استفاده می‌ شود. همچنین، مقاومت نقطه جوش در شبکه میلگرد، بیشتر از شبکه مفتول است.
• دیگر تفاوت میلگرد و مفتول در انعطاف‌ پذیری آنها می باشد که در این مورد شبکه مفتول، بهتر عمل می‌ کند. بااین‌حال، همین ویژگی سبب شده که احتمال خم‌ شدگی آن تحت نیروهای برشی و فشاری، افزایش یابد.
• وزن و قیمت بیشتر میلگرد و هزینه نصب گران‌ تر آن و همچنین تفاوت‌ هایی آن‌ها در کاشته شدن در بتن، از دیگر موارد تفاوت میلگرد و مفتول بودند که در این مقاله آنها را بررسی کردیم.